Recent zijn Grondbank The Loop (GBTL) en Natuurpunt Gent overeengekomen om stukken grond te ruilen in het projectgebied The Loop, het stadsdeel rond Flanders Expo. Een klein braakliggend perceel van Natuurpunt komt in handen van GBTL om verder te ontwikkelen. In de plaats krijgt Natuurpunt meer percelen grond, waaronder het grootste gedeelte van het Vossenbos dat in eigendom is van GBTL. Op die manier blijft de natuur op de site behouden en beschermd, wat ook de leefbaarheid van de buurt ten goede komt.

Lange strijd voor meer natuur 

Natuurpunt Gent is al heel lang actief in The Loop, waarvoor in 2007 het Ruimtelijk Uitvoeringsplan (RUP) ‘Handelsbeurs’ definitief werd vastgesteld. Samen met het Gents Milieufront (GMF) en de toenmalige Gemeentelijke Commissie voor Ruimtelijke Ordening (GECORO) leverde Natuurpunt Gent in het begin van de jaren 2000 een felle en hardnekkige strijd om op de site van dat RUP ook ruimte te laten voor natuur en bos. Het tot dan geldende gewestplan voorzag namelijk in het hele gebied geen vierkante meter natuur. Na een tweetal masterplannen en een plan-milieueffectenrapport, met telkens een uitgebreide inbreng van Natuurpunt Gent, kon dit euvel wat worden bijgesteld bij de opmaak van het ‘RUP SDW-5 Handelsbeurs’, want het voorontwerp voorzag een ‘zone voor natuurgebied’ (Z10) en een ‘zone voor kantoorachtigen, wonen en  natuurgebied’ (Z5).

In het voorontwerp was zone Z10 nog erg beperkt en Z5 erg breed uitgesmeerd. Natuurpunt Gent had veel vragen bij die ambivalente zone Z5, want de verschillende functies in die bestemming vallen niet eenvoudig te verzoenen en kunnen elkaar zelfs negatief beïnvloeden. Voor ons moest Z5 dus verkleinen ten voordele van Z10. Door ons lobbywerk, inclusief een uitgebreid bezwaarschrift bij het ontwerp-RUP en het advies van de GECORO (waarbij vooral GMF en Natuurpunt Gent meer aandacht vroegen voor natuur en bos) werd de zone voor natuurgebied (Z10) in het definitieve RUP een stuk groter ten koste van Z5.

Natuurlijk was dit RUP in hoofdzaak bedoeld om uitvoering te geven aan het Ruimtelijk Structuurplan Gent (RSG) van 2003, dat dit gebied selecteerde als economische ontwikkelingspool. Maar mede door onze aanhoudende strijd voor meer natuur maakte de stad Gent een inhoudelijk sterke natuurinrichtingsstudie ‘The Loop’, die onze argumentatie om meer natuur en bos te behouden verder versterkte (zie kader). De studie stelde dat een kwart van de hele site van 140 hectare moest worden gevrijwaard als natuurgebied, met behoud van een brede ‘Groene Ring’. Dat kon door bijvoorbeeld  in zone Z5 te werken met ‘densere’ gehelen en de kantoren niet te laten uitwaaieren in het groen. 

Bij het RUP hoorde ook een onteigeningsplan, dat echter alleen bleek te gelden voor de interne ringweg van de site en niet voor het omringende natuurgebied. Onze dwingende eis om de harde projectontwikkeling (aanleg van de interne ringweg, bouw van woningen, kantoren en kantoorachtigen) ook qua timing te koppelen aan de natuurontwikkeling was wel toegezegd, maar werd volgens ons niet volledig ingedekt door de natuurzone niet op te nemen in de onteigening. Door de recente grondruil is dit bezwaar nu grotendeels van de baan.

Strategisch belangrijke aankoop

In 2018 kocht Natuurpunt Beheer enkele percelen in de Scheldemeersen. De onderhandelingen gebeurden door ondergetekende in samenspraak met Koen De Witte, aankoper van onze buurafdeling Natuurpunt Boven-Schelde. De Scheldemeersen liggen grotendeels in Merelbeke, maar de betrokken terreinen lagen nog net op Gents grondgebied.  De verkoper wou die grond enkel verkopen aan Natuurpunt als we ook een klein perceeltje in The Loop mee zouden kopen. Dat perceel van 397 m² lag in zone Z5, de zone voor kantoorachtigen, wonen en natuurgebied. We gingen op het voorstel van de verkoper in, vooral omdat de gronden in de Scheldemeersen belangrijk waren voor de uitbouw van het natuurreservaat Scheldemeersen, maar ook omdat de projectontwikkeling in The Loop wel heel hard ging en we dat kleine perceeltje zouden kunnen inzetten voor een meer natuurgerichte ontwikkeling. Achteraf gezien bleek dit een prima zet. 

De voorbije jaren ontstond trouwens steeds meer een tegenbeweging vanuit de buurt rond Flanders Expo tegen de stapsgewijze ontwikkeling van The Loop. De omwonenden vreesden dat uiteindelijk het gehele gebied zou worden ontwikkeld, en die vrees werd nog versterkt door de recente gedeeltelijke kapping van het Vossenbos, gelegen op de site.

Eind 2021 vroeg Grondbank The Loop (GBTL) een omgevingsvergunning aan voor projectontwikkeling in een deeltje van The Loop, en tot onze verbazing moesten we vaststellen dat er plannen waren om te bouwen op het perceeltje dat Natuurpunt sinds 2018 in bezit heeft. Toen we bezwaar indienden tegen die vergunningsaanvraag met het argument dat we eigenaar waren van een deel van de gronden, werd de aanvraag snel weer ingetrokken. GBTL, die de projectontwikkeling aanstuurde, wist niet dat Natuurpunt eigenaar was van dat perceel.

Gesprekken voor een grondruil

In het vroege voorjaar van 2022 vroeg GBTL, waar ook sogent deel van uitmaakt, om overleg met Natuurpunt. We hadden al goede contacten opgebouwd met sogent, onder meer in de dossiers waarbij het Gentse OCMW gronden verkocht aan Natuurpunt, want sogent beheert ook het vastgoed van OCMW-Gent. Verder hadden we ook een goed contact met een van de andere leden van de Grondenbank, die als rentmeester bijvoorbeeld onze grote aankoop in de Vinderhoutse Bossen mee mogelijk heeft gemaakt.

GBTL stelde ons een grondruil voor die we meteen erg positief vonden. We bereikten dan ook al snel een principieel akkoord om ons perceeltje eigendom in Z5 te ruilen voor alle grond die in het bezit is van GBTL in de zone Z10 én alle gronden die niet bebouwd zullen worden in Z5 (zie kaartje). Een landmeter ging aan het werk om voor eind juni 2022 een perfect beeld te krijgen van de gronden die eigendom zouden worden van Natuurpunt. Veel kadastrale percelen in Z5 moesten worden gesplitst en dat had heel wat voeten in de aarde. 

Door die erg complexe grondruil wordt Natuurpunt uiteindelijk eigenaar van 6 hectare 74 are 36 centiare. Op die manier is het (overblijvende deel) van het Vossenbos voor altijd gered en komt een zo groot mogelijk deel van zone Z5 definitief mee in bescherming. Omdat de oppervlakte grond die wij in eigendom krijgen vele malen groter is dan het perceel dat we afstaan, is dit wel geen grondruil ‘met gesloten beurs’. Natuurpunt moet een fors bedrag opleggen voor de definitieve bescherming van meer natuur in en rond The Loop. Maar we hopen natuurlijk op de steun van onze leden en donateurs om deze waardevolle grondverwerving mee te bekostigen!

De buurt, vertegenwoordigd door de plaatselijke Werkgroep Milieu en Verkeer Sint-Denijs-Westrem, is erg blij met de oplossing die we hebben bereikt. We hopen dat de Werkgroep zich ook samen met Natuurpunt Gent wil engageren om dit gebied verder uit te bouwen en mee te helpen bij het beheer. Natuurpunt scoort hier dus op verschillende vlakken. Bovendien beschouwen we deze grondruil als een eerste, grote stap om in de toekomst ook nog contacten te leggen met omliggende eigenaars voor een eventuele verdere uitbreiding.

Natuurinrichtingsstudie ‘The Loop’

In 2005 kreeg de Gentse stedelijke Groendienst de opdracht een natuurinrichtingsstudie op te maken naar aanleiding van de goedkeuring van het Plan-Milieueffectenrapport (MER) voor de site Flanders Expo. Dat MER stelde als randvoorwaarde dat er bij de ontwikkeling van de zone voor kantoorachtigen, wonen en natuur een natuurinrichtingsstudie moest worden opgesteld. Die studie werd op 16 december 2006 ‘geacteerd’ door het college van burgemeester en schepenen en heeft tot vandaag een belangrijke rol gespeeld in het proces van de opmaak van het RUP SDW-5 ‘Handelsbeurs’. 

De natuurinrichtingsstudie werkte in eerste instantie twee ontwikkelingsvisies uit voor het gebied: een bosscenario en een duinscenario, maar uiteindelijk werden een aantal positieve natuur- en beeldelementen van beide scenario’s samengevoegd tot een nieuw tussenscenario. De studie stelt de voorwaarde dat het natuurinrichtingsproject als ondeelbaar geheel geldt en integraal moet worden gerealiseerd en dat gestreefd moet worden naar maximaal behoud van de waardevolle natuurentiteiten en integratie van de gebouwencomplexen in het natuurweefsel. Omdat Gent een erg bosarme regio is, moet bestaand bos maximaal behouden blijven, zeker de zeer waardevolle bospercelen met oud parkbos en elzenbroekbos. Verder stelt de studie dat boscompensatie ter plaatse moet gebeuren en moet worden benut bij mogelijkheden tot bosuitbreiding. Water vormt volgens de studie een belangrijk element in het landschapsbeeld en indien mogelijk moet er ook een koppeling zijn met waterberging. De studie voorziet verder een zachte recreatieve ontsluiting, waarbij de relaties met de omliggende gebieden (ziekenhuis, woonkernen, scholen) moeten worden geoptimaliseerd.

Samen met de uitbouw van de infrastructuur moeten volgens de natuurinrichtingsstudie ook een bufferbekken en een natuurvijver worden aangelegd. De opbouw en afwerking van het duinenlandschap zal voornamelijk gebeuren bij de bouw van de gebouwencomplexen in de zone Z5. Een belangrijk deel van de zandgrond die wordt uitgegraven voor de gebouwen, moet worden verwerkt in de natuurzone. In de laatste fase volgt ook nog de aanleg van fietsinfrastructuur.

Natuurpunt wil de natuurinrichting zoals voorzien in de natuurinrichtingsstudie ‘The Loop’ realiseren in samenwerking met de Grondenbank en de stad Gent.

Meer weten over de voorgeschiedenis van het dossier ‘The Loop’? Hier vind je enkele artikels die eerder in ons ledenmagazine Snep! verschenen over dit onderwerp: Plannen voor de toekomst van Flanders Expo in Snep! nr. 4 2005 en Ruimtelijk uitvoeringsplan SDW-5 Handelsbeurs vastgesteld in Snep! nr. 1 2007. 

Werk mee aan meer natuur in en rond The Loop

Door deze grondruil kan Natuurpunt zorgen voor meer natuur in en rond The Loop. Maar die transactie kost ook geld! Wie ons daarbij wil steunen, kan een gift storten op rekeningnummer BE56 2930 2120 7588 van Natuurpunt Beheer, met vermelding Gift Project 6705 The Loop-Buchten.