In oktober vorig jaar organiseerde Natuurpunt Gent samen met het Klimaatforum het eerste Gentse Kampioenschap Koerknallen. Wijkteams namen het tegen elkaar op om zoveel mogelijk stenen koertjes, tuinen en voortuinen te ontharden en te vergroenen. Ledeberg won de wedstrijd, maar eigenlijk hebben alle 65 deelnemers prijs: zij genieten vanaf deze lente van een kleine explosie van nieuwe natuur vlak aan de deur. Ook in 2023 kan iedereen weer meedoen aan een onthardingswedstrijd.

Tegen nodeloze verharding

Het Gentse Kampioenschap Koerknallen was in de eerste plaats een ludieke campagne, die de aandacht wilde vestigen op de vele verharding in onze stad. Meer dan 40% van de oppervlakte van Gent (inclusief buitengebied en havengebied) is verhard. Dat is extreem veel, en het maakt ons kwetsbaar voor extreme droogte en hitte, en ook voor extreme neerslag. Planten en een open bodem werken immers als een spons: ze nemen regenwater op in natte periodes en zorgen voor verkoeling wanneer het heet is – iets wat door de klimaatverandering meer en meer voorkomt. Bovendien wordt niemand gelukkig van te veel asfalt, terwijl wetenschappelijk vaststaat dat groen goed is voor de gezondheid en het geluk van mensen. Het spreekt voor zich dat ontharding ook altijd een meerwaarde biedt voor de biodiversiteit. De opdracht is dus simpel: vervang overbodige stenen door evenveel groen geluk.

Volkssport

Met die boodschap deden we een oproep, waarna zich een zevental wijkteams aanmeldden. Het idee van koerknallen als nieuwe Gentse volkssport sprak tot de verbeelding. De wedstrijd nam een snelle start, met een geveltuinactie in Macharius-Heirnis, waarna de Brugse Poort, Mariakerke, Gentbrugge en Watersportbaan-Ekkergem in de achtervolging gingen. Ledeberg koos strategisch voor een beperkt aantal grotere onthardingsacties, en won het kampioenschap met een TPI-score van 1005 (TPI = Tegels Per Inwonersdichtheid).

Natuurpunt Gent organiseerde het kampioenschap Koerknallen in nauwe samenwerking met het Gents MilieuFront (GMF) en het Gents Klimaatforum, een nieuw netwerk van maatschappelijke actoren die het Gentse klimaatbeleid mee willen aanvuren. Samen riepen we wijkteams op om zich in te schrijven, we ondersteunden hen met uitbraakgereedschap en we organiseerden een avond met tuinadvies op maat waarbij tuinarchitecten professioneel advies gaven voor een ecologische herinrichting van (voor)tuinen. Ook Martin Hermy kwam zijn nieuwe boek De juiste boom voor elke tuin voorstellen. Samen met hem stelden we een keuzematrix samen, die koerknallers helpt bij het kiezen van... de juiste boom of struik voor elke ontharde tuin (zie onderstaande figuur). Na oktober begon immers het plantseizoen voor bomen.

Figuur: Keuzematrix 'de juiste boom voor elke tuin', met medewerking van Martin Hermy

Steun van de stad

Half oktober maakte de stad Gent bekend dat ze vanaf 2023 een onthardingspremie invoert, die kosten voor ontharding op particulier domein ondersteunt tot 500 euro per perceel. Een zeer goede zaak voor de Gentenaar, maar onze wedstrijd viel toen wel ongeveer stil. Anderzijds merkten we proefondervindelijk dat de premie zeer welkom is, want zeker in historische wijken kan er heel veel steenpuin uit één enkele koer of voortuin komen (met de bijbehorende kosten voor het afvoeren van de bigbags). Misschien las je hierover in het Gentse stadsmagazine van februari.

Vlaams Kampioenschap Tegelwippen

Het Kampioenschap Koerknallen werd breed opgepikt in sociale en andere media, in Gent en daarbuiten. Behalve in de 65 extra groene gevels en (voor)tuinen, plantten we zo zaadjes in de hoofden van heel veel anderen – en dat was toch het belangrijkste doel van de actie. Die zaadjes kunnen dit jaar ook echt de grond in, bijvoorbeeld tijdens een gelijkaardig actie over heel Vlaanderen: van 21 maart tot 31 oktober heeft het eerste Vlaamse Kampioenschap Tegelwippen plaats. Ook Gent doet mee en strijdt in de hoogste categorie met andere Vlaamse steden om de eindprijs. Je kunt dus meteen gebruik maken van de nieuwe onthardingspremie en zoveel mogelijk tegels en klinkers vervangen door bloemen of kruiden (om bomen en struiken te planten wacht je beter tot het najaar). Houd zeker ook de acties van de stad en de Gentse organisaties in de gaten, want er zit heel wat in de pijplijn.

Tuintips van professionals

Wil je graag professionele tips die van jouw tuin of koer een mini-natuurreservaat maken? Speciaal voor het kampioenschap Koerknallen stelden landschapsarchitecten Jean-François Van den Abeele en Els Huigens een presentatie samen. Voor alle soorten tuinen, na ontharding, of als je tuin toe is aan een meer ecologische inrichting. Je vindt deze presentatie via deze link.

Tekst: Anton Christiaens, bestuurder