Tussen Deinze en Gent meandert de Leie 25 kilometer volgens haar natuurlijke traject met opmerkelijk rijke vegetatie en biodiversiteit. Tegen 2040 wil Natuurpunt er het ‘Natuurpark Levende Leie’ creëren, een 1200 hectare aaneengesloten en robuust half-open valleilandschap waar natuurbescherming en -ontwikkeling prioritair zijn. Dit natuurpark staat in de kijker tijdens de Levende Leiedag, die deze keer in Sint-Martens-Latem georganiseerd werd.

Feest!

De lokale afdelingen Natuurpunt Gent en sinds 2013 ook Natuurpunt Tussen Leie en Schelde leveren dagelijks inspanningen om dit ambitieuze natuurproject te verwezenlijken. Hierbij streven we bewust naar duurzame samenwerking met lokale overheden en andere partners alsook naar een brede publieke bekendmaking en betrokkenheid.

In 2017 was er het feestelijke start-evenement met activiteiten in het hele projectgebied. Sindsdien komen verschillende Leie-locaties beurtelings aan bod, op de grondgebieden van Sint-Martens-Latem (2018), Deinze-Astene (2019) en Gent-Drongen (2021).

Vijf jaar na de eerste editie waren we op 11 juni 2023 opnieuw te gast langs de schilderachtige Leie van Sint-Martens-Latem, destijds een inspiratiebron voor vele kunstenaars. Wij zijn het lokaal bestuur en de gemeentelijke diensten van Sint-Martens-Latem bijzonder erkentelijk voor alle hulp en steun bij deze festiviteiten. Speciaal voor deze gelegenheid werd de Latemse dorpskern grotendeels verkeersluw gemaakt. Althans voor gemotoriseerd verkeer, want de parking vooraan het gemeentehuis werd een volwaardige fietsenstalling. De oproep aan de bezoekers om per fiets of via openbaar vervoer te komen werd gehoord!

Te land, te water en in de lucht

De charmante boomgaard langs de Leie – met zicht op de Keuzemeersen – gonsde van bedrijvigheid. Maar ook de fototentoonstelling ‘Schatten aan de Leie’ in de Brouwerijschuur en de authentieke Koutermolen werden druk bezocht.

Wederom was er een brede waaier aan activiteiten vol beleving, ontdekking en verwondering. Bezoekers konden naar hartelust struinen langs diverse informatiestanden. De catering werd verzorgd door lokale horeca, Oxfam-Wereldwinkel Mariakerke en vrijwilligers van Natuurpunt. 

Omringd door zoveel natuurschoon was de idyllische site tussen gemeentehuis en Tempelhof een mooi vertrekpunt voor meerdere thematische wandelingen. De lokale donateurswandeling met aansluitende receptie bleek een succes. Ook andere gidsen trokken op verkenning in de Latemse Meersen of de Keuzemeersen aan de overkant.

Zowel kinderen als volwassenen vonden hun gading in begeesterende vertellingen en expressieve grime. Avonturiers in spe leerden brandneteltouw en vuur maken tijdens ‘bushcraft’-initiaties. De deelnemers werden ingewijd in de kunst van het leven en overleven in en met de natuur. Anderen sloten zich aan bij de insecten-zoektocht of gingen op stap met de fotocamera. Tijdens deze workshop natuurfotografie werd het duidelijk, er is kijken en er is ‘zien’. 

Op het podium onder de sfeervolle nomadentent kon je luisteren naar verschillende muzikanten uit onze regio. Maar je kon even goed ontspannen tijdens een sessie ‘Shinrin-yoku’, een bosbad waarbij je zintuigen worden blootgesteld aan de groene dense bos-atmosfeer.

Wie erbij was zal het beamen, het was afmattend heet die dag! Gelukkig konden we verpozen in de bar en enigszins schuilen in de schaduw van tenten en fruitbomen.

De Leie zelf bood welgekomen verkoeling. In de voor- en namiddag waren er tweepersoons kajaks om over en weer te varen tussen Sint-Martens-Leerne en Sint-Martens-Latem. Later op de dag vaarden ook volgeladen sloepen uit voor tochtjes vlakbij. Een grote dank aan de vier kapiteinen van de sloepen, het was genieten van al die natuurpracht!

Wij mochten tevens enkele lokale politici verwelkomen, gedeputeerde Riet Gillis namens Provincie Oost-Vlaanderen, schepen Astrid De Bruycker namens Stad Gent, burgemeester Pieter Vanderheyden alsook schepenen Inge Vanderhaeghe en Hans Van Hooland namens Gemeente Sint-Martens-Latem. Stad Deinze was verontschuldigd. De bemoedigende woorden en uitdrukkelijke steun illustreren duurzame betrokkenheid en verbondenheid met onze vereniging en onze gezamenlijke ambities voor ‘Natuurpark Levende Leie’.

Als afsluiter liet het ‘Opvangcentrum voor Vogels & Wilde dieren’ uit Merelbeke verscheidene gerevalideerde dieren vrij. Onze genodigden en vooral vele kinderen hielpen deze dieren op spectaculaire wijze terug naar de natuur … waar ze thuis horen.

Bedankt!

Tot slot willen we uitdrukkelijk alle vrijwilligers en leden van de werkgroep danken voor hun enthousiaste inzet. Ondanks de drukkende hitte werd het een mooie Levende Leiedag.

Alsook dank aan alle bezoekers, partners en standhouders om er te zijn, mee te genieten en bij te dragen aan deze geslaagde editie! Hopelijk tot de volgende keer!

Toespraak Riet Gillis, gedeputeerde namens Provincie Oost-Vlaanderen

“De Provincie Oost-Vlaanderen wil een provincie zijn op maat van het klimaat. Zorg dragen voor onze open ruimte, voor ons landschap en voor onze natuur is dan ook één van de speerpunten in het beleid van het provinciebestuur. Aan het begin van deze legislatuur hadden we de ambitie om onze eigen provinciale bos- en natuurgebieden met 10 % uit te breiden. Ik ben heel blij dat we die doelstelling begin dit jaar al behaalden. De afgelopen jaren kwam er al meer dan 100 hectare provinciale natuur bij, en uiteraard blijft het hier niet bij. We hopen ook het komende jaar nog enkele mooie uitbreidingen te realiseren.

Om onze ambitie waar te maken om meer natuur te realiseren in onze provincie en de biodiversiteit te verhogen, maar ook bijvoorbeeld om onze landschappelijke identiteit te behouden en versterken, is samenwerking met een waaier aan partners uiteraard essentieel. De Provincie Oost-Vlaanderen ziet de natuurverenigingen, en niet in het minst Natuurpunt, als fantastische bondgenoten. Deze legislatuur voerden we een nieuw subsidiereglement in voor de ondersteuning van terreinbeherende natuurverenigingen (Natuurpunt en vzw Durme), voor de aankoop van gronden voor natuurontwikkeling. Op die manier ondersteunden we Natuurpunt en vzw Durme al voor in totaal respectievelijk 930.000 en 260.000 euro subsidie over een periode van drie jaar. Goed voor 173 hectare nieuwe natuur in Oost-Vlaanderen! Voor de ontwikkeling van Natuurpark Levende Leie ondersteunde de Provincie Natuurpunt onder andere in de aankoop van percelen in de Latemse Meersen en in de Zeverenbeekvallei in Deinze.

Met de uitbouw van het Natuurpark Levende Leie wil Natuurpunt de bestaande natuurgebieden in de Leievallei met elkaar verbinden om zo een klimaatbestendig landschap te realiseren, met alle kansen voor biodiversiteit. Dat streven naar een klimaatbestendig landschap is ook één van de vijf speerpunten van het Oost-Vlaamse klimaatbeleid, dus ook in die zin zitten we perfect op dezelfde golflengte als Natuurpunt. In ons project ‘Gestroomlijnd Landschap’ verbinden we versnipperde stukjes natuur met een fijnmazig netwerk van landschapselementen, zoals waterlopen, waterrijke gebieden, bomenrijen, bosjes, dreven en houtkanten in acht projectgebieden verspreid over de hele provincie. Om maar één voorbeeld te geven, de vallei van de Maanbeek en de Laresloot in Laarne, Wetteren en Destelbergen vormt de natuurlijke verbinding tussen de Kalkense Meersen en de Damvallei. Daar maken we via het project Gestroomlijnd Landschap werk van de versterking van deze natuurverbinding, een betere waterhuishouding en de herwaardering van de waterlopen in het landschap.

Natuurpunt en haar voorgangers spelen al decennialang een voortrekkersrol in de bescherming, het beheer en de uitbouw van de natuur in onze Provincie en in heel Vlaanderen. De vele vrijwilligers zijn van onschatbare waarde in dat verhaal. Ieder engagement verdient alle lof: beheerwerken op het terrein, inventarisaties, studie- en schrijfwerk, als natuurgids, als fondsenwerver, ... Ik zou al die vrijwilligers dan ook uitdrukkelijk van harte willen bedanken, want zij zijn de absolute sterkte van Natuurpunt!”

Toespraak Astrid De Bruycker, Gentse schepen voor Gelijke Kansen, Welzijn, Participatie, Buurtwerk & Openbaar Groen

"Mevrouw de gedeputeerde, collega’s uit Deinze en Latem, beste mensen: goeiemiddag allemaal.

Eerst en vooral: welkom aan alle papa’s en pluspapa’s. Wat een fijne manier om je ‘Vaderdag’ te vieren, op een even fijne plek!

Bedankt aan de collega’s van het gemeentebestuur van Latem, voor de ontvangst in hun prachtige dorp, midden die prachtige natuur, die zoveel kunstenaars heeft geïnspireerd (vandaag nóg altijd) om zoveel mooie werken na te laten voor de mensheid.

En natuurlijk: dank aan Natuurpunt voor de organisatie. ’t Is een prachtige dag, met een formidabel programma. 

Deze dag, dit evenement, past sowieso perfect binnen de visie van de Stad Gent op openbaar groen. Namelijk: dat toegankelijk openbaar groen superbelangrijk is, niet alleen voor het klimaat, vooral ook voor het fysieke én mentale welzijn van de mensen. Dat is trouwens al meermaals wetenschappelijk bewezen.

Groen is dus niet alleen ‘om naar te kijken’, maar vooral ook om te beleven. Aan ons, als beleidsmakers, om er mee te helpen voor zorgen dat dat kán. Ik besef uiteraard: daar zijn grenzen aan, er is heel wat flora en fauna die je ongestoord moet laten. Maar waar het kán, moet je volop kunnen genieten van het groen. Een boek lezen in de schaduw van een boom, yoga in het malse gras, of kayakken (dat zit óók in het programma zag ik) - en vooral ook: kleine kinderen vrijuit laten ravotten in het bos, kampen bouwen en in bomen klimmen. Eerlijk waar: ik deed zélf niets liever als kind.

Vandaag doen we in elk geval ons best, in Gent. Dat durf ik zonder veel blozen zeggen. Onze ambitie, begin 2019, was nochtans niet min. We wilden graag dat er tegen 2025, 150.000 bomen bij zouden komen. Wel, op 1 januari van dít jaar, zaten we al aan meer dan 154.000 bomen! Dat wil natuurlijk niét zeggen dat we nu gaan stoppen, we doen gewoon verder, waar we kunnen.

De Stad Gent heeft trouwens ook, als eerste lokaal bestuur in Vlaanderen sinds oktober 2019, meer dan 10 hectare nieuw bos aangeplant. Zélf aangeplant, als Stad. We hebben daar zelfs, eind vorig jaar, een ‘Gouden boslabel’ voor gekregen van de Vlaamse minister van Omgeving.

Dat gaat dan, zoals gezegd, over het bos dat de Stad zélf heeft aangeplant. Het totaal is natuurlijk veel méér: meer dan 93 hectaren al, mee aangeplant door heel wat partners. En dan kom ik natuurlijk vanzelf uit bij, in de eerste plaats, Natuurpunt.

Ik mag ook zeggen (evenzeer zonder blozen) dat we in Gent heel goed samenwerken. Om onze, zeg maar ‘klassieke’ doelstellingen te halen – zoals ik daarnet zei: “zoveel bomen er bij tegen jaar X”, bijvoorbeeld. Maar we vinden elkaar ook in alternatieve projecten, zoals ‘Buur en Natuur’.

Ik ben ook voorzitter van vzw Amal, het inburgeringsagentschap in Gent. Wel, samen met Natuurpunt hebben we een project opgezet waarbij nieuwkomers in onze stad, mensen die letterlijk van heel ver komen en bij ons een nieuwe toekomst willen opbouwen, als het ware ‘gekoppeld’ worden aan Gentenaars om, in duo, in de natuur te gaan wandelen en ondertussen ‘een klapke te doen’.

Dat zijn drie vliegen in één klap (spreekwoordelijk, want wij doen natuurlijk geen vlieg kwaad). Eén, ze genieten van de natuur. Twee: ze leren Nederlands. En drie: ze bouwen een netwerk op. Echt een win-win voor iedereen, want Natuurpunt heeft daar bijvoorbeeld ook al extra vrijwilligers aan overgehouden.

Maar goed, terug naar vandaag. Natuurfenomenen zoals rivieren trekken zich vanzelfsprekend niks aan van grenzen. ’t Is dus logisch dat wij, als lokale overheden, in zo’n gevallen ook over onze grenzen heen samenwerken voor het beheer van dit prachtige natuurpark, van dik 1.200 hectare groot. Want de Leie heeft haar typische karakter eigenlijk alleen nog ‘bij ons’, zeg maar; in haar traject tussen Deinze en Gent.

De steden en gemeenten mogen dan wel niet formeel betrokken zijn bij het Natuurpark Levende Leie, tóch speelt de Stad Gent er een rol in. De Leievallei is de basis van één van onze zogenaamde ‘groenklimaatassen’, een soort ‘kettingen’ van kleine natuurgebieden en groenelementen, die het centrum van de stad verbinden met de grotere natuurgebieden daarbuiten.

In de ‘Structuurvisie 2030, Ruimte voor Gent’ is de ambitie opgenomen om die assen te versterken. Ook dáárom is in september 2021 het ‘RUP Groen’ goedgekeurd in Gent. Een historische beslissing was dat, want dat was superbelangrijk pionierswerk.

We hebben er op die manier voor gezorgd (bij wijze van spreken ‘met één pennentrek’) dat het aandeel grondgebied met een groene bestemming 20% groter is geworden. ten toenemen. Heel concreet zullen we, binnen dat RUP, 113 hectare bijkomend groen realiseren, waarvan 30 hectare bos. Dat is dus eigenlijk een betonstop in de praktijk… Met dank, ook in dat geval, voor Natuurpunt, voor de samenwerking. Collega’s van Deinze en Latem: ik hoop dat het jullie op ideeën brengt. Als je graag meer wilt weten over de aanpak: ‘ge weet ons wonen’, zoals we in Gent zeggen…

Dat is allemaal belangrijk voor de Leievallei ook, want de bestemming ‘natuurgebied’ is, op Gents grondgebied, aanzienlijk uitgebreid. In de uitvoeringsstrategie voor ons RUP werd Natuurpunt aangeduid als ‘trekkende partner’ voor de Assels, de Keuzemeersen en de Drie Leien. De Stad Gent is zélf ook al sinds 2020 bezig met de aankoop van gronden aan in de Sneppemeersen, de Rosdambeekvallei en in Leieoever, om die de komende jaren verder in te richten.

En zo zorgen we dus stelselmatig samen voor méér, en beter, en mooier groen, in Gent en daarbuiten. Een goeie zaak dus, zoals ik in het begin al zei, voor de mensen die daarvan willen genieten, of er in willen sporten, of spelen met de kinderen. Merci, nog eens, aan de collega’s van Latem en de mensen van Natuurpunt."

Tekst: Frederik Van Vlaenderen, vrijwilliger namens Natuurpark Levende Leie